Vận Chuyển Sắt Thép An Toàn: Quy Định Và Quy Trình

Sắt thép là mặt hàng quan trọng, được vận chuyển rộng rãi tại Việt Nam để phục vụ các dự án xây dựng, công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Do đặc tính nặng, cồng kềnh và tiềm ẩn rủi ro, việc vận chuyển sắt thép đòi hỏi tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn để bảo vệ hàng hóa, con người và môi trường.

Bài viết này trình bày chi tiết các quy định an toàn mới nhất liên quan đến vận chuyển sắt thép, bao gồm quy định pháp luật, quy trình vận chuyển, đóng gói, xếp dỡ và các biện pháp đảm bảo an toàn.

Tổng Quan Về Vận Chuyển Sắt Thép

Sắt thép có khối lượng lớn, kích thước đa dạng (thép ống, thép tấm, thép cuộn, thép định hình như I, U, H, L) và được vận chuyển qua các phương thức như đường bộ, đường sắt và đường thủy. Mỗi phương thức có đặc thù riêng nhưng đều phải đảm bảo:

• Bảo vệ hàng hóa: Tránh hư hỏng, trầy xước hoặc biến dạng.
• An toàn giao thông: Ngăn ngừa tai nạn do hàng hóa rơi, lật hoặc gây cản trở.
• Bảo vệ môi trường và con người: Đảm bảo không gây nguy hiểm hoặc ô nhiễm.

Rủi Ro Của Việc Vận Chuyển Sắt Thép Thiếu An Toàn

Việc vận chuyển sắt thép thiếu an toàn và không tuân thủ quy định tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng đối với con người, tài sản và pháp lý. Dưới đây là các rủi ro phổ biến:

• Gây tai nạn giao thông: Hàng hóa rơi rớt, xe lật do chở quá tải hoặc xếp sai kỹ thuật, gây nguy hiểm cho người đi đường.
• Hư hỏng hàng hóa: Thép có thể bị cong, trầy xước, rỉ sét nếu không kê lót, che chắn đúng cách.
• Vi phạm pháp luật: Có thể bị phạt tiền, tạm giữ phương tiện, thậm chí xử lý hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
• Ảnh hưởng hợp đồng và uy tín: Giao hàng trễ, hàng hỏng làm mất uy tín, bị khách hàng khiếu nại hoặc hủy hợp đồng.
• Không được bảo hiểm bồi thường: Nếu không tuân thủ quy định, đơn vị vận chuyển có thể bị từ chối chi trả bảo hiểm khi xảy ra sự cố.

Các Quy Định Pháp Luật Liên Quan Đến Vận Chuyển Sắt Thép

Vận chuyển sắt thép chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản pháp luật, bao gồm luật, nghị định và thông tư về giao thông vận tải, an toàn lao động và bảo vệ môi trường. Dưới đây là các quy định an toàn mới nhất tại Việt Nam:

1. Luật Đường Sắt 2017

Luật Đường Sắt 2017, có hiệu lực từ ngày 1/7/2018, điều chỉnh vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt, bao gồm sắt thép. Các quy định nổi bật:

• Cấm vận chuyển hàng nguy hiểm không đúng quy định: Sắt thép không được xếp lẫn với chất dễ cháy, dễ nổ hoặc chất phóng xạ. Thép phủ hóa chất đặc biệt phải tuân thủ quy định hàng hóa nguy hiểm.
• Bảo đảm phương tiện: Toa xe chở sắt thép phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, không sử dụng toa hư hỏng.
• Hành lang an toàn: Kho chứa sắt thép gần đường sắt phải cách hành lang an toàn ít nhất 10 mét.

2. Thông Tư 22/2018/TT-BGTVT

Thông tư này quy định về vận tải hàng hóa trên đường sắt quốc gia và đường sắt chuyên dùng. Các điểm chính:

• Đóng gói và xếp dỡ: Sắt thép phải được đóng gói, chằng buộc chắc chắn, chèn lót bằng gỗ hoặc cao su để tránh trầy xước.
• Kê khai thông tin: Người thuê vận tải phải cung cấp đầy đủ thông tin về loại thép, trọng lượng, kích thước. Kê khai sai dẫn đến chịu trách nhiệm bồi thường.
• Báo cáo và giám sát: Doanh nghiệp vận tải phải báo cáo định kỳ về tình hình vận chuyển và sự cố an toàn.

3. Nghị Định 34/2024/NĐ-CP

Ban hành ngày 31/3/2024, nghị định này quy định về vận chuyển hàng hóa nguy hiểm bằng đường bộ và đường thủy nội địa. Một số loại thép phủ hóa chất có thể thuộc nhóm hàng nguy hiểm. Các quy định bao gồm:

• Huấn luyện an toàn: Người điều khiển phương tiện, người áp tải và nhân viên xếp dỡ phải được huấn luyện và cấp giấy chứng nhận.
• Phương tiện vận chuyển: Xe tải, container hoặc tàu thủy phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật và có giấy phép lưu hành.

4. Quy Chuẩn Kỹ Thuật Quốc Gia QCVN 08:2018/BGTVT

Quy chuẩn này quy định về khai thác đường sắt, bao gồm yêu cầu kỹ thuật đối với công trình, thiết bị và phương tiện:

• Kiểm định phương tiện: Đầu máy, toa xe phải được kiểm tra định kỳ, các bộ phận thép cần sơn chống gỉ và bảo dưỡng.
• Đường an toàn: Khu vực giao nhau giữa đường sắt và đường bộ cần bố trí thiết bị trật bánh hoặc đường an toàn.

Quy Trình Vận Chuyển Sắt Thép An Toàn

Để đảm bảo an toàn, doanh nghiệp cần tuân thủ quy trình chặt chẽ sau:

Bước 1: Chuẩn Bị Hàng Hóa

• Kiểm tra: Kiểm tra chất lượng, kích thước, trọng lượng sắt thép. Các kiện thép cần có tem nhãn rõ ràng, đặc biệt thép Hòa Phát phải có logo dập nổi và thông tin quy cách.
• Đóng gói: Thép được bó thành kiện, chèn lót bằng gỗ hoặc cao su. Thép cuộn cần cố định bằng dây đai hoặc dây xích.

Bước 2: Lựa Chọn Phương Tiện Vận Chuyển

• Xe tải hoặc moóc sàn: Phù hợp cho lô hàng từ vài trăm kg đến vài chục tấn, cần kiểm tra phanh, lốp và đèn tín hiệu.
• Xe container: Thích hợp cho thép cồng kềnh như thép cuộn, giúp giảm rủi ro rơi hàng.
• Đường sắt: Dùng cho lô hàng lớn, toa xe phải được kiểm tra kỹ thuật.
• Đường thủy: Sử dụng tàu hoặc sà lan, cần cầu trục hoặc cần cẩu chuyên dụng.

Bước 3: Xếp Dỡ Hàng Hóa

• Chằng buộc: Sắt thép phải được cố định bằng dây xích hoặc dây đai, đặt thép cuộn ở vị trí trọng tâm thấp.
• Khoảng cách an toàn: Công nhân giữ khoảng cách để tránh tai nạn khi hàng rơi.
• Thiết bị chuyên dụng: Sử dụng xe nâng, cần trục hoặc cáp, kiểm tra an toàn trước khi vận hành.

Bước 4: Vận Chuyển Và Giám Sát

• Tuân thủ giao thông: Xe chở thép chạy tốc độ an toàn, chọn tuyến đường bằng phẳng, tránh đường cấm.
• Theo dõi hành trình: Hệ thống theo dõi giúp khách hàng kiểm tra tình trạng hàng hóa.

Bước 5: Nhận Hàng Và Nghiệm Thu

• Kiểm tra: Người nhận kiểm tra số lượng, chất lượng và tình trạng thép, lập biên bản nếu có hư hỏng.
• Thanh lý hợp đồng: Hoàn tất thanh toán và thanh lý sau nghiệm thu.

Bước 6: Các Biện Pháp Đảm Bảo An Toàn

• Huấn luyện nhân sự: Nhân viên từ tài xế đến công nhân xếp dỡ phải được huấn luyện về an toàn lao động, kỹ thuật chằng buộc và xử lý tình huống khẩn cấp.
• Bảo dưỡng phương tiện: Xe tải, toa tàu, tàu thủy cần bảo dưỡng định kỳ, kiểm tra phanh, lốp và các bộ phận kim loại để tránh gỉ sét.
• Quản lý rủi ro: Lập kế hoạch phòng ngừa sự cố, thiên tai và tai nạn. Mua bảo hiểm cho các lô thép giá trị cao.
• Bảo vệ môi trường: Đảm bảo không rò rỉ hóa chất từ thép phủ lớp bảo vệ. Phương tiện cần tiết kiệm nhiên liệu để giảm khí thải.

Những Loại Sắt Thép Khi Vận Chuyển Và Lưu Ý Riêng Biệt

Dưới đây là tổng hợp các loại sắt thép phổ biến thường gặp trong xây dựng – cơ khí, cùng các lưu ý riêng biệt trong quá trình vận chuyển để đảm bảo an toàn, chất lượng và hiệu quả thi công:

1. Vận Chuyển Thép Tấm

Phân loại: Thép tấm đen, thép tấm mạ kẽm, thép tấm gân, thép tấm chống trượt…

Lưu ý khi vận chuyển:

• Nên vận chuyển bằng xe sàn phẳng, có móc cố định.
• Cần dùng palang hoặc xe nâng để nâng hạ.
• Tránh để thép tấm bị cong, móp cạnh.
• Nếu là thép tấm mạ kẽm, phải phủ bạt kín để tránh ẩm, trầy xước lớp mạ.
• Cần lót gỗ hoặc cao su bên dưới để tránh trượt và va đập.

2. Vận Chuyển Thép Cây Tròn Trơn Hoặc Gân (CB240, SD295, SD390…)

Lưu ý khi vận chuyển:

• Buộc chặt từng bó bằng dây thép, không buộc lỏng lẻo.
• Khi bốc dỡ bằng cẩu móc, nên dùng đai vải hoặc móc 2 đầu, tránh cong giữa thanh.
• Không ném hoặc để rơi tự do gây cong, méo.
• Với thép tròn gân, cần xếp sao cho không chà xát vào nhau để tránh bong trầy lớp gân.

3. Vận Chuyển Thép Hình (H, I, U, V, C…)

Lưu ý khi vận chuyển:

• Do trọng lượng lớn và dễ xô lệch, cần xếp ngay ngắn, buộc chặt từng bó.
• Dùng gỗ chèn giữa các lớp để hạn chế ma sát khi vận chuyển.
• Khi bốc dỡ, dùng xe nâng hoặc cẩu lắp móc chuyên dụng.
• Nếu là thép đen chưa phủ sơn hoặc mạ, tuyệt đối không để tiếp xúc với mặt đất hoặc nước mưa.

4. Vận Chuyển Thép Hộp (Vuông, Chữ Nhật, Oval, Elip)

Lưu ý khi vận chuyển:

• Xếp ngay ngắn thành từng bó, buộc dây thép chắc chắn.
• Nếu là thép mạ kẽm hoặc inox, nên dùng lót cao su, nilon để tránh trầy.
• Đảm bảo cẩu móc hai đầu khi nâng để tránh móp hoặc biến dạng.

5. Vận Chuyển Ống Thép (Ống Tròn Đen, Mạ, Ống Siêu Âm…)

Lưu ý khi vận chuyển:

• Cần chèn lót giữa các lớp ống để tránh cọ xát, méo đầu.
• Buộc bó chặt và kê gỗ bên dưới để tránh lăn khi di chuyển.
• Với ống mạ kẽm hoặc ống siêu âm, cần chống ẩm, phủ bạt kỹ.

6. Vận Chuyển Thép Cuộn (Thép Dây Cuộn, Thép Tấm Cuộn)

Lưu ý khi vận chuyển:

• Cần có giá kê hình trụ hoặc chữ V để giữ ổn định cuộn.
• Buộc chắc chắn và chèn kỹ để cuộn không lăn.
• Cuộn mạ kẽm cần bao bì chống xước, chống gỉ (bọc giấy dầu, túi PE…).

7. Vận Chuyển Sắt Thép Không Gỉ Inox (Ống, Hộp, Tấm, V, U…)

Lưu ý khi vận chuyển:

• Dễ trầy xước, cần bọc nilon, vải mềm hoặc thùng gỗ khi vận chuyển.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp giữa các cây inox, nên chèn xốp hoặc giấy.
• Tránh kéo lê làm hỏng bề mặt inox.

8. Vận Chuyển Phụ Kiện Thép – Vật Tư Cơ Khí (Mặt Bích, Co Tê, Bầu Hàn, Bu Lông…)

Lưu ý khi vận chuyển:

• Dễ rơi vãi, cần đóng bao/thùng chắc chắn.
• Với phụ kiện mạ hoặc inox, cần lót đệm và đóng hộp cẩn thận.
• Ghi rõ số lượng, chủng loại từng thùng để dễ kiểm kê tại công trình.

9. Vận Chuyển Thép Định Hình/Thép Gia Công Theo Yêu Cầu (Đã Chấn, Uốn, Cắt Lỗ…)

Lưu ý khi vận chuyển:

• Không chồng đè gây cong vênh, gãy gập tại điểm uốn.
• Sử dụng pallet hoặc giá kệ tùy kích thước.
• Nếu có lớp sơn/mạ, cần phủ bạt chống bụi và trầy.

Tổng Lưu Ý Chung:

• Tất cả sắt thép phải được kê gỗ, tránh tiếp xúc đất hoặc nước khi vận chuyển và lưu kho.
• Phân loại rõ ràng từng chủng loại trên phương tiện để tránh nhầm lẫn và dễ kiểm kê.
• Ký hiệu, mã hàng, kích thước nên được ghi nhãn rõ ràng để tránh sai sót khi thi công.
• Trong điều kiện trời mưa hoặc vùng ẩm ướt, cần phủ bạt chống nước, đặc biệt với các loại mạ kẽm và inox.

Vận chuyển sắt thép là hoạt động phức tạp, đòi hỏi tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn. Các văn bản pháp luật như Luật Đường Sắt 2017, Thông tư 22/2018/TT-BGTVT, Nghị định 34/2024/NĐ-CP và Quy chuẩn QCVN 08:2018/BGTVT cung cấp khung pháp lý rõ ràng. Doanh nghiệp cần áp dụng quy trình vận chuyển chặt chẽ, từ chuẩn bị hàng hóa đến giám sát, kết hợp với công nghệ và kinh nghiệm thực tiễn để đảm bảo an toàn, hiệu quả và thân thiện với môi trường. Việc tuân thủ quy định không chỉ bảo vệ hàng hóa, con người mà còn nâng cao uy tín và hiệu quả kinh doanh.